Тұншықтырғыш газ — бұл улайтын газдариiссiз, оларды көзбен көруге немесе иіс арқылы байқау мүмкін емес, және де, адамды бірнеше минуттар ағымында өмірден әкетеді.

Тұншықтырғыш газ кез келген отының жануынан өндіріледі, мысалы: газ, мұнай, керосин, ағаш немесе көмір. Егер отынды күйдіретің аспаптар күйінде қуатталса және тиісті бейнемен пайдаланылса, онда өндірілген тұншықтырғыш газ қауіп төндірмейді.

Тыныс алуда ағзаға енген тұншықтырғыш газды шығару:

• Қанның оттегіні тасымалдауын төмендетеді; 
• Бас миының қайтымсыз бұзылуына әкеліп соқтыруы мүмкін; 
• Кеуде ауруына және жүректері ауыратын адамдарда жүректің ауруы ұстауына әкеліп соқтыруы мүмкін. 

Тұншықтырғыш газбен уланғандағы, себептер:

1. бұлшық еттердің әсерлеуі пайда болады; 
2. бас айналуы;
3. құлақ ішінде шу пайда болады;
4. жүрек айнуын туғызады; 
5. құсу;
6. ұйқышылдық; кейде керсінше, уақытша көтеріңкі қозғалғыштық, сонан соң қозғалыстық үйлестіктері бұзылады; 
7. сандырақ;
8. елестеушілік; 
9. естен тану; 
10. сіңір тарту;
11. тыныс орталығының салынан кома және өлім. Кейде тұншықтырғыш газбен уланған адамдар 2-3 аптадан кейін ғана, көз жұмғандарды болған.

Тұншықтырғыш газбен уланған кезде, тұншықтырғыш газдың келуін көзін тоқтаңыз: зардап шеккенді таза ауға шығарыңыз; жатқызып, тыныштық және таза ауаның үздіксіз келуің қамтамасыз етіңіз;

Егер зардап шеккен есінен танған болса, жедел көмек келгенше немесе есін жинағанша, оған жасанды тыныс алу және жүрекке массаж істеңіз.

Есте сақтаңыз, зардап шеккенді орнынан шығарғанда ол жерде тұншықтырғыш газдың қауіпті концентрациясы болады, біріншіден өзіңізді қорғаңыз, тұншықтырғыш газбен уланбау үшін. Ол үшін жылдам қимылдап, қалта орамалымен немесе селдір матамен (марля) тыныс алу керек.

Тұншықтырғыш газдың көздері – бұл газды және майлы пештер, ағаш пеші, бассейнді жылытатын двигателдер және қарапайым двигателдер, пайдаланған газдардың шығуы. Пештегі жарықтар және түтін құбырларының бітелуі, тұншықтырғыш газдардың үйдің бөлмелеріне таралуына әкеледі. Пешке таза ауанының жетіспеуінен үйдің ішінде тұншықтырғыш газдардың жиналуына әкеліп соқтырады. Үйдің тар конструкциясы тұншықтырғыш газбен уланудың қауіп-қатерін күшейтеді, өйткені еркін ауа алмасу жоқ.

Тұншықтырғыш газбен улануды тоқтату үшін:

• Үйде, гаражда және де подвалда еш қашан генераторларды сөңдірмеңіз. Ашық терезелер және есіктер немесе қосылу желдеткіш (вентилятор) үй ішінен тұншықтырғыш газды шығара алмайды. 
• Еш қашан үйде, көлік және гараж ішінде ағаш көмірді жақпаңыз.
• Еш қашан гараж ішінде көлікті қосылу двигательмен қалдырмаңыз, гараж есіктері ашық түрде болса да.
• Еш қашан жеткілікті білімсіз және арнайы құрал-саймандар болмаса, отынды жағатын құрылғылармен қолданбаңыз және орнатпаңыз.
• Еш қашан бөлмені жылытатын аппараттармен (газ плита, кептіргіш) қолданбаңыз.
• Еш қашан Сіз ұйықтайтын бөлмеде, немесе жабық бөлмеде желдетпейтін газ құрылғымен қолданбаңыз.

Қайрат Сатабалдинов
Ақжар ауданының ТЖБ
азаматтық қорғау подполковнигі